Historia jaj w kuchni polskiej

Historia jaj jest tak samo zaskakująca, jak odwieczne pytanie – co było pierwsze? Jajko czy kura? Z jednej strony źródła donoszą, że jajo pojawiło się w menu praprzodków prawdopodobnie już 10 tysięcy lat przed naszą erą. Było znane w starożytnych Indiach, Chinach, Egipcie, Rzymie czy Grecji, jednak odkrycia archeologów na ziemiach polskich dowodzą, że dopiero we wczesnym średniowieczu nasi przodkowie nauczyli się odpowiednich metod hodowli kur, by znosiły jaja z przeznaczeniem do konsumpcji.

Najpierw była kura?

Około 750 lat p.n.e. kury trafiły na terytorium Słowian i były hodowane prawdopodobnie jako ptaki ozdobne. Datowane na początki państwa polskiego odkrycia genealogiczne wskazują, że chów kur stał się zjawiskiem powszechnym wśród wszystkich warstw społecznych ówczesnych mieszkańców terenów Polski. To prawdopodobnie wtedy – jak przypuszczają polscy archeolodzy – nasi przodkowie opanowani taką technologię karmienia ptactwa żeby wydłużyć jego okres nieśny i sprawić, by stał się bardziej wydajny. Wcześniej jajo nie było pozycją popularną w menu, bo dzika kura niesie się tylko w sezonie lęgowym i składa wyłącznie do kilkunastu jaj. Naukowcy z Laboratorium Rekonstrukcji Środowiska Naturalnego Instytutu Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie odkryli to przystosowanie do zwiększonej „produkcji” jaj w układzie kostnym ptaków, dzięki analizie wykopalisk na terenie dawnych grodów.

Najpierw było jajko?

Jajo jest elementem mitów kosmologicznych prawie wszystkich wierzeń świata. Powstawali z nich bogowie, mityczne stworzenia, a czasem nawet cały świat. W kulturze chrześcijańskiej jest symbolem nowego życia i nieodłącznym elementem świąt Wielkiej Nocy, choć tradycję zdobienia jaj w początkach chrześcijaństwa wiązano z systemem wierzeń pogańskich i próbowano ich zakazać. Najstarsze pisanki pochodzą z sumeryjskiej Mezopotamii, znane były także w starożytnym Rzymie i na ziemiach dawnych Słowian. W roku 837 synod papieski w Akwizgranie uznał jaja za danie mięsne, zakazane w poście, co prawdopodobnie zapoczątkowało rozwój technik długiego ich przechowywania. Obecnie, zgodnie z przepisami, jajka dostępne w sklepach mają 28 dniowy okres przydatności do spożycia od momentu zniesienia, jednak doświadczone gospodynie znają sposoby, by zachować je dłużej świeże. Dziś trudno wyobrazić sobie kuchnię bez jajek, a mnogość ich zastosowania może naprawdę zaskoczyć. Znajdziemy je w przepisach na domowy makaron, ciasto, lody czy pasztet.